Srpski pelcer slobode: Sve što morate znati o Sretenjskom ustavu (FOTO)

Usvajanje prvog srpskog Ustava na Sretenje 1835. godine bio je istorijski događaj koji je u Kragujevac, tadašnju prestonicu Srbije, ali malu varoš, privukao čak 12.000 ljudi iz cele zemlje, rekao je kragujevački istoričar Nenad Đorđević. On je za Tanjug rekao da je Narodna skupština, na kojoj je ustav usvojen, bila do tada nezabeležen događaj. 

- Kragujevac, koji je u to vreme bio prva prestonica Srbije, ipak je bio samo mala varoš, sa svega oko 400 domaćinstava i nekoliko stotina stanovnika. A istorijski podaci pokazuju da je na Sretenjsku narodnu skupštinu došlo više od 12.000 ljudi iz cele Srbije - rekao je Đorđević. 

On je ispričao da su dolazili na konjima, volovskim kolima i peške da bi pisustvovali istorijskom događaju. 

FOTO TANJUG/NEBOJŠA RAUS

 

- Među svim tim ljudima, bilo je oko 2.400 skupštinara (današnjih poslanika). Oni su se okupili na livadi kraj dvora kneza Miloša i pridvorne crkve i raspravljali o predloženom dokumentu. Glasanjem su usvojili Sretenjski ustav, koji je u to vreme bio najliberalniji ustav Evrope - navodi Đorđević.

Student, a ne pravnik

Tvorac Sretenjskog ustava bio je Dimitrije Davidović, sekretar kneza Miloša Obrenovića, a kako kaže Đorđević, on nije bio pravnik, već student medicine, ali je ipak napisao jedan od najznačajnijih osnovnih pravnih akata u čitavoj tadašnjoj Evropi, koji je imao 14 glava i 142 člana. 

FOTO TANJUG/NEBOJŠA RAUS

 

- Jedna od najvažnijih odredbi Sretenjskog ustava bila je podela vlasti na zakonodavnu, sudsku i izvršnu, što je do današnjih dana najvažniji element ustava svake moderne države. Zatim, bila je predviđena sloboda veroispovesti ljudi i nacionalnog izjašnjavanja. Ukinuti su feudalni odnosi, što je takođe izuzetno značajno ako imamo u vidu da je najveći deo stanovnika tadašnje Evrope i dalje bio u kmetskom statusu - navodi Đorđević. 

Ukinuto ropstvo

Ističe da je tim ustavom prvi put definisano pravo privatne svojine i pravo na njenu zaštitu. 

 

FOTO TANJUG/NEBOJŠA RAUS

 

- Konačno, Sretenjskim ustavom ukinuto je ropstvo, i to u vreme dok su velike kolonijalne sile, poput engleske imperije, Otomanske carevine, Rusije i drugih imale robovlasničke društvene sisteme i trgovale robovima, posebno iz Afrike - navodi Đorđević.

Prema njegovim rečima, Sretenjski ustav bio je "trn u oku" svima u Evropi. 

Knezu ograničena moć

- Usvajanjem Sretenjskog ustava Srbija je u tom trenutku postala simbol slobode u čitavoj Evropi, što je dovelo do migracija velikog broja stanovnika drugih država u Srbiju. Međutim, Sretenjskim ustavom, najpre, nije bio zadovoljan knez Miloš Obrenović, jer mu je ograničena moć. Potom, protiv srpskog ustava bile su i velike sile tog doba, konzervativno nastrojene, jer su se plašile da se "srpski pelcer slobode" ne primi i u njihovim državama. Pod pritiskom Engleske, Francuske, Otomanske imperije, Rusije, a zahvaljujući i samom zalaganju kneza Miloša, Sretenjski ustav bio je na snazi samo 55 dana i zatim ukinut - navodi Đorđević. 

Dodaje da su posledice Sretenjskog ustava ipak bile značajne za potonji period, jer su obrazovani ljudi počeli znatno više da se bave temama ovog ustava. 

- U konačnom, mnoge odredbe Sretenjskog ustava, decenijama kasnije, na sličan način ugrađene su u ustave gotovo svih država modernog doba - rekao je Đorđević.

Bonus video

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi