Znate njihove reči, ali ne i autore? Ove pesme prate svako kafansko veselje – saznajte ko ih je sastavio! (FOTO/VIDEO)

Mnoge pesme koje se danas smatraju narodnim već decenijama odzvanjaju kafanama širom Balkana, ali malo ko zna ko ih je zaista stvorio.

Neke od ovih melodija nose oreol anonimnosti, dok su druge delo vrhunskih kompozitora čija su imena nepravedno ostala u senci.

Pesme nepoznatih autora:

• „Niška Banja” – Ova popularna pesma, koju često vežemo za jug Srbije, prema nekim predanjima vodi poreklo čak iz Grčke, ali autor muzike nikada nije otkriven.
   
• „Kafu mi, draga, ispeci” – Pesma koja dolazi iz Raške oblasti, a njen autor, kako teksta tako i melodije, ostaje nepoznat. Legendarni pevač Cune Gojković, koji ju je izveo više od 40.000 puta, smatra se delimičnim koautorom jer je uneo suptilne promene u melodiju.
  
  
   
• „Đelem, đelem” – Iako se često vezuje za Šabana Bajramovića, ova romska himna zapravo nije njegovo autorsko delo. Pesma je vekovima prolazila kroz narodne verzije, dok nije poprimila oblik koji danas poznajemo.

  Printscreen/Youtube/silja05

   

• „Tiho noći, moje zlato spava” – Tekst je napisao veliki pesnik Jovan Jovanović Zmaj, ali autor muzike do danas ostaje misterija.

Autori iz senke:

• „Mito, bekrijo” – Iza ove pesme, koja se često peva na veseljima, stoji kompozitor Rade Graić, čiji su radovi deo domaće muzičke tradicije.
• „Jesen stiže, dunjo moja” – Ovu emotivnu baladu potpisao je Isidor Bajić, poznat po stvaranju pesama koje su prožete nostalgijom i sevdahom.
• „Iz Krajine lepa Vlajna” – Ovo veselo i šaljivo delo komponovao je Predrag Tozovac, jedan od najpoznatijih izvođača narodne muzike.
  
  
• „Stade se cveće rosom kititi” – Pesma koju je napisao Dragiša Nedović, talentovani kompozitor iz Kragujevca, čije su melodije ušle u sve pore narodnog života. Njegova dela, poput „Stani, stani, Ibar vodo”, „Jutros mi ruža procvetala” i „U lijepom starom gradu Višegradu”, inspirisana su mestima gde je živeo i stvarao. Nedoviću su često bila uskraćena autorska prava, a tokom Drugog svetskog rata bio je izveden pred streljački vod – ali je pošteđen zahvaljujući tome što je bio poznat kao ugledan kompozitor.

  Samouki kompozitor besmrtnih pesama

  Rođen u Kragujevcu u siromašnoj porodici, Dragisa Nedović sa 16 godina kreće na put pešice „da narod čuje njegovu muziku“. Sa sobom nosi samo gitaru, a put ga vodi u Bosnu, gde piše sevdalinke kao što su „U lijepom starom gradu Višegradu“ i „Prođoh Bosnom kroz gradove“. Inspirisan morem i brodovima, u Dalmaciji stvara pesme u duhu dalmatinskih narodnih pesama, poput „O, brodiću beli“.

  Nakon povratka u Srbiju, komponuje pesme koje postaju deo izvorne muzičke baštine, kao što su „Stani, stani, Ibar vodo“, „Obraše se vinogradi“ i „Harmoniko moja“.

  Tokom Drugog svetskog rata, uhvaćen je u Kragujevcu i izveden na streljanje u Šumaricama. Nemački vojnik ga prepoznaje i deportuju ga u Dormagen, gde kao ratni zarobljenik provodi četiri godine. Po povratku, saznaje da je veliki deo njegovih tekstova uništen. Ipak, nastavlja da piše i osniva Udruženje kompozitora sa narodnim motivima.

  Godine 1950. oboleva na plućima i piše tužnu pesmu „Pluća su mi bolna“, koja biva zabranjena zbog talasa samoubistava. Preminuo je 16 godina kasnije od infarkta, ostavljajući za sobom preko 400 pesama. Njegove pesme i danas su neizostavne na proslavama širom Srbije, ali i u Bosni i Dalmaciji.

  Pesma „U lijepom starom gradu Višegradu“, nastala 1936, jedna je od njegovih najpoznatijih i prvobitno je nosila naziv „Jutros rano slušam“. Svake godine u Vrnjačkoj Banji od 2006. održava se festival posvećen Nedoviću, a najavljeno je i podizanje njegovog spomenika u Kragujevcu.

Ako pesma zaživi u kafani – nema većeg komplimenta stvaraocu

Kafana na Balkanu nije samo mesto za zabavu, već i prostor u kom se čuva i neguje muzičko nasleđe. Pesme koje se pevaju u kafani prenose kolektivna osećanja, slave radost i tugu, te postaju deo narodnog identiteta.

Profimedia

 

Najveći kompliment koji kompozitor može dobiti na ovim prostorima jeste upravo taj da njegova pesma „uđe” u kafanu i postane deo svakodnevice.

Antonio Ahel/ATAImages

 

Mnoge od ovih pesama, koje narod voli i često smatra „svojima,” zapravo su delo velikih umetnika. Otkrivanjem njihovih imena i priča ne samo da vraćamo zasluženu čast stvaraocima, već i čuvamo kulturno nasleđe koje i dalje inspiriše generacije.

Bonus video

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi