Jugosloven, četnik, Hram Svetog Save i jedno brdo: Kako je Srbin iz Dubrovnika ostavio neizbrisiv trag u Beogradu

Iako je možda najpopularnije "brdo od svih brda", malo ko zna kako je kroz istoriju menjalo imena i dobila svoj trenutni naziv - Banovo.

Obuhvata deo opštine Čukarica, tik iznad Makiškog polja. Tokom godina imenovali su ga Repiško brdo, zatim Ohridija i Golo brdo.

Svoj sadašnji naziv dobija po Matiji Banu, Srbinu rođenom početkom 19. veka u Dubrovniku. Bio je profesor Liceja, političar, diplomata i, prema mnogima, najpoznatiji predstavnik Srbokatoličkog pokreta u Dubrovniku.

Wikimedia

U rodnom gradu je završio školovanje, te je potom kratko bio i u franjevačkom redu. Pre nego što je došao u Beograd, jedno vreme je živeo i radio na Istoku, na ostrvu Haiki u carigradskoj okolini, Carigradu i Brusi.

U srpsku prestonicu dolazi 1844. godine i postaje vaspitač ćerke kneza Aleksandra Karađorđevića. Kao rezultat pedagoškog rada napisao je tri sveske pod nazivom "Vospitatelja ženskog", a potom je počeo da piše i tragedije i drame, od kojih su mu najpoznatije: "Merima", "Smrt Uroša V", "Kralj Vukašin", "Knez Nikola Zrinjski", "Jan Hus".

U vreme kneza Karađorđevića bio je i šef pres službe gde je vodio poslove nacionalne propagande. Upravo, Matija je bio jedan od osnivača političkog programa koji je podrazumevao ujedinjenje i oslobođenje Južnih Slovena.

U programu je predstavljena unija Hrvatske i Srbije, kojoj bi se, po želji, priključila i Bugarska.

Termin Jugosloven prvi put se u istoriji pojavio u jednoj njegovoj pesmi iz 1835. godine. Takođe, njegovo ime vezuju i ta reč - četnik, za koju kažu da je kovanica iz 1848. skovana po uzoru na poljski jezik, a njome je označio gerilca u Grbljanskoj buni.

 

Brdo

Matija je polovinom 19. veka, 1850 godine, tražio od beogradske opštine da mu dozvoli da otkupi deo zemljišta, na tada Golom brdu, na Košutnjaku. Opština mu je, zbog zasluga, poklonila veliko imanje na toj lokaciji, na vrhu današnje ulice Kneza Višeslava. Njegova kuća stradala je u austrougarskom granatiranju 1914. godine, a on je na brdu podigao i mlekaru, sadio vinograde i voćnjake.

Preminuo je u Beogradu 1903. godine, a još dok je bio živ ceo kraj oko njegove kuće počeo je da se naziva Banovac, te se kasnije došlo do naziva - Banovo brdo.

Dobija i spomenik

24sedam/Goran Sivački

Upravo, u čast ovog Srbina, ovih dana se u livnici "Braća Jeremić" izliva spomenik Matiji Banu, koji će, kako je najavljeno, biti postavljen na Banovom brdu najkasnije u martu.

- To će biti prilika da naši sugrađani saznaju zašto se Banovo brdo zove tako i kakav je uticaj imao Matija Ban na srpsko društvo, kao dubrovački Srbin koji je dao veoma veliki doprinos razvoju srpske države u 19. veku, kao i mnogi drugi dubrovački Srbi - rekao je nedavno zamenik gradonačelnika Beograda Goran Vesić.

On je podsetio da se Grad Beograd nekima od njih odužio tako što su dobili ulice u srpskoj prestonici, ali da Matija Ban, kao najznačajniji od njih, zaslužuje da ima svoj spomenik.

Bonus video:

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi