Minhenski đak u službi napretka Srbije: Ko je bio Miloš Savčić, gradonačelnik koji je zadužio Beograđane

Graditelj, industrijalac i nekadašnji gradonačelnik Beograda Miloš Savčić preminuo je na današnji dan, 11. marta, pre 80 godina.

Rođen je u Svilajncu, 26. jula 1865. godine, od oca Teodora i majke Jelene. U tom gradu je i završio osnovnu školu i prva četiri razreda gimnazije. Potom je u Beogradu 1885. godine završio realku – osmorazrednu srednju školu koja je, uglavnom, pripremala učenike za studiranje realnih nauka na Univerzitetu i drugim visokim školama.

Četiri godine kasnije, u Minhenu je završio Visoku tehničku školu. Prema nekim istorijskim navodima, po završetku škole dobio je poziv od Gistava Ajfela da, zajedno s njim, učestvuje u izgradnji tornja u Parizu, ali je Savčić taj poziv odbio i vratio se u Srbiju.

Ipak, i dan-danas je ostala nepoznanica koliko je taj podatak tačan, s obzirom na to da se Ajfelov toranj gradio između 1887. i 1889. godine, kao ulazna kapija za svetsku izložbu u Parizu.

Mnogi su pričali da se po završetku škole nije odmah vratio u rodnu zemlju, već da je dve godine proveo u Minhenu kao činovnik državnih železnica i kao inženjer koga je hvalila cela Bavarska. Po povratku, prvo je stupio u službu gradske opštine, a potom je i osnovao svoju inženjersko-arhitektonsku firmu, i to se u nekim spisima pominje da ju je otvorio sa izvesnim Gašparom Bekerom, a da su mu za početni kapital pritekli u pomoć otac i stric.

Novoosnovana firma je poslovala odlično. Savčić je, uglavnom, radio na projektovanju privrednih objekata, a prilikom projektovanja stambenih, poslovnih zgrada i vila, sarađivao je sa najznačajnijim srpskim arhitektama.

Prema dostupnim podacima, Savčić je bio prvi arhitekta koji je u prestonici koristio armirani beton. Tako je, kako mnogi smatraju, utemeljio staze privatnog preduzetništva, verovao je u domaće stručnjake, a pored svega značajan je i po tome što je izgradio vodovod i kanalizaciju u tadašnjem Beogradu.

Izgradio Dedinje

U to vreme poslovnog uzdizanja, otkupio je vinograde u Beogradu i počeo je da gradi beogradsko naselje, danas poznato kao elitni deo grada – Dedinje.

Početkom 20. veka, tačnije 1900. godine, a kako svedoče istorijski podaci, otkupio je državnu šumu “Tara” i počeo sa izgradnjom prve parne strugare u Srbiji, koja je bila locirana na teritoriji Beograda. To poslovanje nije ograničio samo na glavni grad, već je ušao i u izgradnju železnica kroz zemlju, sa tunelima i mostovima.

Izgradio je prugu Niš-Knjaževac, a potom je ušao i u ekonomske vode i postao suvlasnik Agrarne, Vračarske i izvozne banke. Stvara holding Prometna banka, na taj način porodica objedinjuje svoj imetak, a prvih 300 akcija kupuje lično Kralj Petar I Karađorđević. Takođe je pokrenuo fabriku vagona (današnji 14. Oktobar) i osnovao fabriku lima u Zemunu.

Uvođenjem sankcija Austrougarske Srbiji (carinski rat), Savčić pravi veliku državnu klanicu (kasnije BIM Slavija). Tokom Prvog svetskog rata, Savčić je, u Ženevi,bio je dan od osnivača Srpskog komiteta i učestvovao u osnivanju Društva naroda. Pored svega, bio je i veliki akcionar Beočinske fabrike cementa i fabrike Sartid u Smederevu, kao i njen potpredsednik.

Na čelu Beograda

Gradonačenik Beograda, ili prema nekim spisima, predsednik Beogradske opštine, postao je 1929. godine, ukazom kralja. Ličnim sredstvima je isplatio nepovoljni kredit koji je grad uzeo pre nego što je on došao. Za vreme njegovog mandata, osnovane su opštinska štedionica i električna centrala.

Osnovao je i brodarsko-transportno preduzeće u Beogradu. Od novca koji je zaradio kupio je više od 260 rudnih polja u Srbiji.

U to vreme, nadaleko je bilo poznato da su njegovi rudari imali besplatnu kuću, zemljište, ogrev, struju, zdravstvenu negu, a njihova deca su imala besplatno školovanje.

Savčić je bio vlasnik mnogih nekretnina u Srbiji, Crnoj Gori, Makedoniji i okolnim državama.  Mnogobrojni istorijski podaci ukazuju na to da su upravo mnoge zgrade u centru Beograda, u Knez Mihajlovoj, njegovih ruku delo i vlasništvo.

Žena mu se zvala Katinka (devojačko prezime Leve), a rođena je u Minhenu. Imali su sinove Milenka i Svetozara koji su bili arhitekte, Ljubišu i Vladetu (inženjeri) i ćerku Jelicu.

Knjige iz 1912. godine govore o tome da je Miloš Savčić živeo u Pop Lukinoj ulici, a umro je u Beogradu 11. marta 1941. godine.

Pročitajte još:

Bivši gradonačelnik Beograda dobija spomenik na Starom gradu

Nakon Drugog svetskog rata, porodici je oduzeta čitava imovina. U kuću u Užičkoj 15, u kojoj je živela njegova ćerka Jelica koja je bila udata za poznatog arhitektu Aleksandra Acovića, uselio se, na početku okupacije, nemački general Ler, a kasnije je bila rezidencija Josipa Broza Tita.

Danas u Beogradu postoji ulica koja nosi njegovo ime na Dedinju, kao i spomen ploča u Knez Mihajlovoj ulici kao najvećem donatoru u izgradnji Doma inženjera.

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi