"Usta raja k'o iz zemlje trava": Na današnji dan 1804. godine u Orašcu je doneta odluka o podizanju bune protiv dahija!

Na današnji dan 1804. godine počeo je Prvi srpski ustanak koji se uzima kao datum početka nacionalne borbe za oslobošenje od turske vlasti. Na skupštini srpskih starešina u Orašcu kod Aranđelovca doneta odluka o podizanju bune protiv dahija, a za vođu izabran Đorđe Petrović, Karađorđe.

Široko je shvatanje pojma srpske revolucije koja je, po mišljenju nekih istoričara, trajala do Drugog srpskog ustanka 1815. godine, a neki smatraju da je završena turskim hatišerifom iz 1830. godine. Nekad se i za konačan kraj revolucije vezuje i kraj Prvog svetskog rata, 1918. godine.

Kako god da se posmatra ovaj pojam, jedno je sigurno - srpska revolucija počela je 15. februara 1804. godine, a ovaj dan se proslavlja kao Dan državnosti Republike Srbije.

Wikipedia

Dahije i Seča knezova 

Strahujući da bi moglo da dođe do pobune i ustanka srpskog naroda i intervencije Austrije, dahije su u Valjevu organizovale stravičnu seču knezova. Tom prilikom pogubljene su srpske starešine, kneževi i sveštenici, a sve sa ciljem da se narod umiri i zastraši. Ipak, Turci su postigli suprotan efekat - došlo je do konačne odluke da se podigne buna protiv turskog zuluma.

Odluka je pala baš na današnji dan, 14. februara 1804. godine u Orašcu.

Na mestu poznatom kao Marićevića jaruga za vođu je izabran Karađorđe Petrovič, a sastanku su prisutvovali narodni poglavari, srpski seljaci, hajduci Veljko i Stanoje Glavaš... 

Doneta je odluka da se već sutradan krene protiv Turaka, a plan je bio da prvo napadnu dahije koje su dugo vršile zulum i zavele strahovladu u Beogradskom pašaluku.

Wikipedia

Dahije su bile iznenađene spremnošću srpskog naroda, pa je jedan od njih, Aganlija, već 21. februara zatražio sastanak sa Karađorđem. On je srpskom narodu obećavao bolji položaj i ukidanje hanova, a Karađorđu ponudio novac ili da mu u Austriji kupe imanje bolje od njegovog u Topoli.

Lične ponude on je odbio, a za obećanje u vezi sa promenom režima tražio je jamstvo i Austrijanaca, jer se nije mogao da se osloni na turska obećanja. Pregovori nisu bili uspešni, pa je uskoro došlo do boja u Drlupi, u kome su Srbi izvojevali pobedu.

Ova pobeda Srba veoma je značajna jer je podigla moral ustanicima i dala im snage za dalje borbe. 

Značajne pobede, ali i konačan slom

Pre oslobođenja Beograda, tokom 1805–1806. ustanici su odneli nekoliko značajnih pobeda (Ivankovac, Mišar, Deligrad) i radili na dobijanju podrške Austrije i Rusije, što je primoralo tursku vladu na ustupke i sklapanje Ičkovog mira. Beograd je oslobođen 12. decembra 1806, a u periodu od 1807. do 1812. učvršćeni su rusko-srpska vojna saradnja i savez.

Ipak, Rusija se zbog opasnosti invazije Francuske, povlači i potpisuje mir sa Osmanskim carstvom u Bukureštu 1812. godine. Ovim mirom je potvrđeno da Turcima pripada Beogradski pašaluk. Kako bi sprovela odredbe Bukureštanskog mira, veća i nadmoćnija turska vojska napala je srpsku. 

Ustanak je ugašen 7. oktobra 1813. godine, nakon tri meseca borbe protiv daleko jače i mnogobrojnije turske vojske. Osmanlije ponovo uspostavljaju vlast u Beogradskom pašaluku.

Wikipedia

Iako se nije završio uspešno, Prvi srpski ustanak smatra se jednim od najvažnijih događaja u srpskoj istoriji, jer je počela borba protiv viševekovne turske vlasti i zuluma, ali i posađena je klica moderne srpske države u XIX veku.

Podignut protiv zuluma janičara, Prvi srpski ustanak je već 1806. prerastao u nacionalnu revoluciju za oslobođenje od viševekovne turske vladavine i ponovno uspostavljanje države Srbije.

Osnove državnosti u ustaničkoj Srbiji su postavljene radom Narodne skupštine, Praviteljstvujušćeg sovjeta i donošenjem zakonika, a Drugi srpski ustanak 1815.dovešće do konačnog i dugoočekivnog obezbeđivanja autonomije Srbije.

Bonus video:

 

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi