Niko nema što Srbin imade: Ovde se kriju Karađorđeve prangije (FOTO)

Vojni muzej osnovan 1878. godine, smešten u zdanju na Kalemegdanu, čuva najznačanije muzejske predmete vezane za nacionalnu istoriju, a među njima i posebne predmete i oružje koje su koristili istaknute istorijske ličnosti i srpski borci dižući bune i ustanke, izjavio je kustos muzeja Uroš Milivojević. 

- Dižući bune i ustanke srpski borci, koji su bili vrlo odlučni u borbi, na razne načine su se snabdevali oružjem. Sačuvani su primerci oružja znamenitih Srba XIX veka Ilije Birčanina, Hajduk Veljka Petrovića, Milosava Resavca, Tanaska Rajića, Ilije Garašanina, Jakova Nenadovića, Stevana Petrovića Knićanina - rekao je Milivojević za Tanjug povodom Sretenja - koje je, kako je naglasio, jedan od njaznačanih datuma u istorijskom, kulturnom i političkom kalendaru Srbije. 

FOTO TANJUG/MARKO ĐOKOVIĆ

 

Kustos je dodao da muzejski depoi čuvaju i predmete koji su pripadali i Čučuk Stani koja je rame uz rame sa Hajduk Veljkom išla u bojeve protiv Turaka. Vojni muzej u stalnoj postavci ima, naveo je Milivojević, čitavu prostoriju posvećenu dobu stvaranja moderne srpske države, a čiji se početak vezuje upravo za Sretenje 1804. godine. 

- U tom prostoru čuvamo autentične ustaničke barjake, oružje ustaničkih vojvoda Hajduk Veljka Petrovića, Pop Luke Lazarevića, Stevana Sinđelića i Milosava Zdravkovića Resavca - rekao je Milivojević i dodao da muzej ima i autentične Karađorđeve topove livene u Beogradu pred kraj Prvog srpskog ustanka, rekonstrukcije uniformi regularne vojske i druge delove vojne opreme i naoružanja.

Vojni muzej kao mesto od izuzetne važnosti za Srbiju, osnovan je ukazom kralja Milana Obrenovića, nakon što je Srbija dobila nezavisnost na Berlinskom kongresu sa zadatkom da skuplja i čuva vojne trofeje ali i da javnosti predsavi najzančajnije predmete iz nacionalne istorije a pripadale su ličnostima koje su imale značajnu ulogu u nizu istorijskih dogadaja u vezi sa srpskom revolucijom, kazao je Milivojević i podsetio da istorčari srpskom revolucijom nazivaju čitav period od 1804. do 1835. godine, kada je u Srbiji zvanično ukinut turski feudalizam. 

FOTO TANJUG/MARKO ĐOKOVIĆ

 

- Posebnu pažnju posetilaca muzeja iz svih delova sveta privlači autentična vojvodska zastava, dar ruskih vojnih vlasti ustanicima, zatim darovi sultana Mahmuda drugog knezu Miloju Todoroviću kao i replika zapadnog zida - Ćele kule, u prirodnoj veličini, što mnogi od njih prvi put u životu video - rekao je kustos. 

Milivojević u razovoru za Tanjug podseća da Sretenje upućuje na dva važna događaja iz XIX veka, a koja objedinjuje pojam srpska revolucija - na prvom mestu to je, kako dodaje događaj iz 1804. kada je, posle seče knezova, zborom u Orašcu počela Buna na dahije, a drugi je održavanje Narodne skupštine u Kragujevcu 1835. godine, kada je knez Miloš, nakon jedne od važnih buna prihvatio donošenje Ustava, odnosno da narodu da "pravicu", kako ga je ranije savetovao Vuk Karadžić. 

FOTO TANJUG/MARKO ĐOKOVIĆ

 

Na pitanje Tanjuga kakva je bila generalna opremljenost ustanika, kaže da je bila skromnija kada je reč o vatrenom i hladnom oružju, a kasnije i o topovima. 

- Tokom čitavog Prvog srpskog ustanka jedno od važnijih pitanja bilo je kako nabaviti oružje, municiju ili džebanu, kako je prokrijumčariti i doneti iz Habzburške monarhije ili iz nekog drugog pravca i kako što bolje organizovati ustaničke odrede. Nabavljali su ručno vatreno oružje, razne vrste kremenjače, bilo da se radilo o pištoljima, koje obično zovemo kuburama ili različitim vrstama pušaka i hladnom oružju - sabljama i svemu što je bilo jako važno borcima u borbi prsa u prsa, a to su različite vrste noževa i jatagani - rekao je kustos i dodao da su nekadašnji carski Prizren ili Foča ili Sarajevo bili i veliki centri izrade oružja. 

FOTO TANJUG/MARKO ĐOKOVIĆ

 

Podsetio je i na artiljeriju - trešnjeve topove - nešto što bismo danas nazivali prangijama, što je pre svega imalo moralnu ulogu da sa jedne strane ohrabri srpske ratnike, a sa druge da obeshrabri protivnike. Kako je dodao, sličan problem bio je i za vreme Drugog srpskog ustanka. 

- Srpska artiljerija je na samom početku, pre čuvene bitke na Ljubiću kod Čačka, imala svega dva topa ali su i ta dva topa bila veoma važna prilikom najznačajnije bitke Drugog srpskog ustanka - Boja na Ljubiću - kazao je Milivojević. 

Kustos na pitanje kako je izgledao zbor u Orašcu, 14. februara 1804. i šta je odlikovalo tadašnje ratnike podseća da je zbor okupio starešine iz same Šumadije - hajdučke starešine, članove hajdučkih družina. 

- Tu su i ličnosti koje će se te kasnije proslaviti kao što je bio Hajduk Veljko Petrović, kasnije čuven ustanički vojvoda, ali u tom trenutku samo jedan od hajduka u Glavaševoj četi - rekao je on i dodao da su tu i seoski knezovi, malo bogatije seoske starešine, poput Teodosija Marićevića. 

FOTO TANJUG/MARKO ĐOKOVIĆ

 

Podsetio da je govor Teodosija Marićevića kojim on odbija starešinstvo dobro objašnjenje koja je bila važna uloga srpskih knezova. 

- Marićević je pomenuo tada da su u nekim ranijim slučajevima u borbi sa Turcima knezovi bili ti koji su izlazili da jamče, mire, sklapaju sporazume, dogovore, usmene pa se pita javno, ako on preuzme vodstvo u ustanku, pa kad Turci udare, ko će za njih ispregovarati? - podsetio je kustos na pismo koje je kako kaže upravo i bio razlog zašto odbija vođstvo, a Karađorđe ga prihvata. 

Srpski borci su bili vrlo odlučni i u nekim stvarima čak i očajni, jer je strahovlada dahija trajala godinama, rekao je on i naglasio da ne treba zaboraviti da su srpske starešine na prvom mestu započele pripremu ustanka već 1802. i 1803. godine a da su se dahije koje su se dočepale jednog pisma kneza Alekseja Nenadovića iz Valjeva, koji je pisao u Zemun na austrijskom zapovedniku Mitezeru, upravo sa željom da pokuša da zadobije iz austrijskih vojnih magacina nešto naoružanja. 

Bonus video

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi