Događaj koji je bio početak svega: Na današnji dan Britanci su pokrenuli vrtlog haosa na Bliskom istoku

Pre tačno 78 godina, 7. februara 1947. godine, britanski plan o podeli Palestine na arapski i jevrejski deo odbacili su i Jevreji i Arapi. Ovaj događaj bio je prekretnica koja je postavila temelje za dalje sukobe i nesporazume u regionu.

Odbijanje plana dovelo je do intenziviranja sukoba i postepenog raspada britanske uprave nad Palestinom, što je na kraju rezultiralo ratom 1947–1949. i stvaranjem Države Izrael.

Palestinski rat 1947–1949: Sukob koji je oblikovao Bliski istok

Palestinski rat 1947–1949, poznat kao Rat za nezavisnost u Izraelu i Al Nakba (Katastrofa) u arapskom svetu, bio je presudan sukob koji je doveo do osnivanja Države Izrael i velikih demografskih promena na Bliskom istoku.

Tokom ovog rata oko 700.000 palestinskih Arapa je raseljeno, dok su arapske vojske neuspelo pokušale da spreče osnivanje Izraela. 

Početak sukoba

Wikimedia/The Palmach, Israel Defense Forces

Rat je počeo odmah nakon što je Generalna skupština UN 29. novembra 1947. godine usvojila Plan podele Palestine (Rezolucija 181), kojim je predviđena podela britanske mandatne teritorije na jevrejsku i arapsku državu, uz poseban status Jerusalima.

Dok su jevrejske vođe prihvatile plan, arapski lideri su ga odbacili, smatrajući ga nepravednim.

Ubrzo su izbili sukobi između jevrejskih i arapskih milicija, koji su eskalirale u građanski rat.

Jevrejske ofanzive i proglašenje Države Izrael

U martu 1948. godine jevrejske snage su prešle u ofanzivu, zauzimajući ključne gradove poput Haife, Tiberijade i Jafe, dok su hiljade palestinskih Arapa napustile svoje domove.

Britanske vlasti su se povukle iz Palestine 14. maja 1948, a istog dana David Ben-Gurion je proglasio osnivanje Države Izrael.

Profimedia

 

Arapska invazija i ratna prekretnica

Odmah nakon proglašenja Izraela, arapske države Egipat, Jordan, Sirija, Liban i Irak pokrenule su invaziju sa ciljem da unište novu jevrejsku državu i zaštite palestinske Arape.

Međutim, izraelske snage su uspele da zaustave napade i preokrenu tok rata.

Do kraja 1948. godine Izrael je osvojio dodatne teritorije, uključujući Negev i Galileju, dok su Jordan i Egipat zauzeli Zapadnu obalu i Pojas Gaze.

Prekid vatre i posledice rata

Do 1949. godine Izrael je potpisao primirje sa Egiptom, Jordanom, Libanom i Sirijom, čime su formalno okončane borbe.

Rat je ostavio trajne posledice: palestinski Arapi su postali izbeglice u okolnim zemljama, dok je oko 700.000 Jevreja iz arapskih država emigriralo u Izrael. Ove migracije su dodatno produbile izraelsko-arapski sukob, koji traje do danas.

Profimedia

Rat iz 1947–1949. godine postavio je temelje za dalje konflikte na Bliskom istoku, uključujući arapsko-izraelske ratove 1956, 1967. i 1973. godine, kao i dugogodišnju borbu Palestinaca za sopstvenu državu.

Nedavno okončano krvoproliće

Do poslednjeg velikog sukoba došlo je 7. oktobra 2023. godine, kada su pripadnici Hamasa upali u Izrael ubivši 1.200 ljudi, nakon čega je jevrejska država pokrenula napad na Pojas Gaze, koji je trajao 15 meseci i tokom kog je stradalo više od 47.000 Palestinaca.

Sporazum o prekidu vatre stupio je na snagu 19. januara, nakon čega su, tokom prve faze, Hamas i Izrael počeli da razmenjuju zatvorenike.

Sada se priča o preseljenju Palestinaca iz ove enklave kako bi je preuzele SAD, dok se Hamas oštro protivi toj ideji, kao i veliki broj vodećih zemalja sveta.

Bonus video

Instalirajte našu iOS ili android aplikaciju – 24sedam Vest koja vredi